Ông Nguyễn Hoàng Anh, ngư dân tại khu phố Hải Điền, thị trấn Long Hải, huyện Long Điền, là một trong những người tiên phong trong việc đầu tư thiết bị hiện đại cho tàu cá. Nhận thấy nguồn lợi hải sản ngày càng cạn kiệt, đầu năm 2023, ông đã chi hơn 1,5 tỷ đồng để mua máy tầm ngư dạng chụp có khả năng chụp hình ảnh vùng biển và luồng cá trong bán kính hơn 1 km. Kết quả, sản lượng khai thác của tàu ông tăng gấp 2 - 3 lần so với trước đây.
"Từ khi có máy tầm ngư, hiệu quả đánh bắt của tàu cá tăng lên rõ rệt, sản lượng khai thác tăng gấp 2, thậm chí có hôm gấp 3 lần tàu cá gắn máy quét tầm ngư bình thường", ông Hoàng Anh chia sẻ.
Đội tàu của ông Nguyễn Hoàng Anh cũng đã đầu tư hệ thống đèn LED dẫn dụ cá. Hệ thống đèn được bố trí đều hai bên mạn tàu và phía sau lái, lắp đặt phía trên cabin tàu cố định vào khung thép. Năng suất khai thác trung bình của tàu lưới vây sử dụng đèn LED của ông Hoàng Anh đạt 2,8 tấn/mẻ, cao hơn tàu lưới vây sử dụng đèn truyền thống 0,2 - 0,9 tấn/mẻ.
Không chỉ ông Hoàng Anh, đội tàu của ông Trương Minh Tuấn và bà Nguyễn Thị Tuyền tại thị trấn Long Hải cũng là một ví dụ điển hình. Với 9 chiếc tàu, trong đó 5 tàu đánh cá và 4 tàu vận tải có công suất từ 700 - 1.200 CV, đội tàu này được trang bị đầy đủ các thiết bị điện tử hàng hải(máy định vị, thiết bị thông tin, liên lạc) máy đo độ sâu, máy dò cá (tầm ngư), hệ thống đèn màu, đèn LED dẫn dụ cá, và cơ giới hóa toàn bộ quá trình đánh bắt. Mỗi tàu đều đầu tư bộ lưới có máy tời thu lưới treo cao, khi thả lưới ở đuôi tàu đã tăng tốc độ vây lưới rất nhiều, có lợi khi vây bắt các đàn cá có tốc độ bơi nhanh. Bên cạnh đó, ông Tuấn còn kết hợp kỹ thuật dùng máy tầm ngư dò tìm đàn cá theo hình thức vây tự do, nếu đàn cá không đủ lớn để vây bắt sẽ áp dụng mô hình vây kết hợp chà và ánh sáng vào buổi tối. Nhờ sự đầu tư này, sản lượng khai thác của đội tàu thường đạt gấp 3 lần so với trước đây.
Công nghệ bảo quản cũng được các ngư dân tại Bà Rịa - Vũng Tàu chú trọng. Ông Lê Đức Hiển, xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc, đã đầu tư hầm bảo quản cá theo công nghệ CPF bằng vật liệu composite. Nhờ đó, độ tươi của cá sau khi đánh bắt tăng từ 50% lên 70% và lượng cá dạt giảm từ 40% xuống còn 20%. Doanh thu của ông từ mỗi chuyến biển tăng từ 450 triệu đồng lên 550 triệu đồng.
Nghị định 67/NĐ-CP của Chính phủ đã hỗ trợ ngư dân đóng tàu lớn, hiện đại để đánh bắt xa bờ. Ông Nguyễn Đình Ngọc, phường 2, TP Vũng Tàu, đã đăng ký và liên tiếp đóng mới 4 tàu vỏ composite dài từ 21,5 - 22,5m, công suất 820 CV. Ông Ngọc đầu tư dàn lưới dài 15 km trị giá hơn 4 tỷ đồng và trang bị máy móc hiện đại giúp tăng hiệu quả đánh bắt gấp 3 lần so với tàu cũ. Hầm bảo quản tốt hơn giúp cá tươi hơn, bán được giá cao hơn, doanh thu từ mỗi chuyến biển tăng từ 200 triệu đồng lên 500 - 600 triệu đồng. Nếu trước đây với hầm bảo quản cũ bằng gỗ, bình quân một chuyến biển 2 tháng, tàu ông thu hoạch được 10 tấn cá (5 tấn cá thu, 5 tấn cá ngừ), lượng cá dạt là 4 tấn thì nay chỉ còn 2 tấn, lượng cá tốt bán giá cao từ 6 tấn tăng lên 8 tấn. Từ đó doanh thu bán cá từ 450 triệu đồng/chuyến biển nay đã tăng lên 550 triệu đồng. Ngoài ra, do hầm bảo quản tốt, lượng đá cây tiêu thụ cũng giảm từ 1.000 cây xuống còn 650 cây/chuyến biển, ngư dân lợi thêm 4,2 triệu đồng. Công nghệ làm đá sệt cũng đã được thử nghiệm trên các đội tàu của ngư dân. Đây là công nghệ mới, đá sệt ở thể lỏng, dạng bùn nên có thể thẩm thấu vào tất cả các khe hở nhỏ nhất, bao chặt đông lạnh bề mặt cá tới 100%. Từ đó giúp tăng chất lượng, độ tươi của con cá sau đánh bắt khi vào bờ lên đến hơn 80%, giá bán cá nhờ đó cũng tăng lên. Với chi phí đầu tư hầm khoảng hơn 240 triệu đồng thì chỉ cần đi 3 chuyến biển là đã lấy lại vốn. Đó là chưa nói đến khoản lợi khác về tuổi thọ mà hầm công nghệ CPF đem lại. Hầm composite theo công nghệ CPF được bảo hành 20 năm, trong khi hầm gỗ cũ chỉ 4 - 5 năm là phải đóng mới, 20 năm phải đóng mới 5 lần mất tới 700 triệu đồng.
Bên cạnh việc đầu tư thiết bị đánh bắt hiện đại, ngư dân còn chủ động nghiên cứu và áp dụng các công nghệ mới nhằm giảm chi phí và tăng tuổi thọ cho tàu. Sau đó là máy lọc nước biển thành nước ngọt, máy lọc dầu, lọc nhớt theo công nghệ nano của Công ty Hiệp lực phát triển Việt, giúp giảm lượng nhiên liệu đến 15%. Đặc biệt, công nghệ này giúp tăng tuổi thọ cho động cơ, tăng công suất của máy.
Theo Sở KHCN Bà Rịa - Vũng Tàu, ứng dụng công nghệ cao trong khai thác hải sản trong tỉnh đang diễn ra khá tích cực. Số lượng tàu khai thác hải sản ứng dụng các trang thiết bị hiện đại khá cao, như trang bị điện tử hàng hải (máy định vị, thiết bị thông tin, liên lạc), máy đo độ sâu (gần 5.000 tàu); máy dò đàn cá (3.626 tàu); trang bị máy đo độ sâu, máy tầm ngư kết hợp hệ thống đèn màu, đèn ngầm, đèn LED dẫn dụ cá (338 tàu); trang bị cơ giới hóa (máy tời thu lưới) là 820 tàu. Số lượng tàu cá có trang bị máy lọc nước biển thành nước ngọt là hơn 300 máy. Nhiều tàu đánh bắt xa bờ trang bị hầm bảo quản hải sản vật liệu PU (theo công nghệ lạnh thấm, lạnh nhanh), sử dụng công nghệ đá sệt làm từ nước biển để bảo quản. Các tàu cá nghề lưới rê, vây phần lớn được cơ giới hóa hỗ trợ việc thu lưới, giảm bớt lao động thủ công nặng nhọc. Cục Thủy sản đã chuyển giao ứng dụng các loại máy điện tử hàng hải cho nghề lưới vây, lưới rê khai thác xa bờ như máy ra đa Furuno, Kode với tầm quét từ 32 đến 72 hải lý. Điều này giúp các tàu cá tránh va chạm, tai nạn khi thời tiết xấu và khả năng phát hiện các tàu lạ để kịp thời xử lý bảo vệ ngư trường và biển đảo của Tổ quốc.
Theo thời gian, nguồn lợi hải sản ngày càng giảm dần. Ngư dân bắt đầu hiểu rằng nguồn lợi hải sản có hạn, phải thay đổi cách đánh bắt truyền thống, tuyệt đối không thể đánh bắt vô tội vạ mà phải hướng tới nghề cá có trách nhiệm, bền vững. Việc áp dụng công nghệ cao đã giúp ngư dân Bà Rịa - Vũng Tàu tiết kiệm nhiên liệu, nhân công, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả khai thác hải sản.
Các tỉnh lân cận Bà Rịa - Vũng Tàu cũng đang triển khai đầu tư trang thiết bị hiện đại cho tàu cá
Bình Thuận là một trong những tỉnh đi đầu trong việc áp dụng công nghệ hiện đại vào khai thác hải sản. Ngư dân tại đây đã đầu tư vào hệ thống đèn LED dẫn dụ cá, máy tầm ngư và hệ thống thông tin liên lạc hiện đại. Ông Lê Minh Tuấn, một ngư dân tại Phan Thiết, cho biết: "Nhờ đầu tư hệ thống đèn LED và máy tầm ngư, sản lượng khai thác của tàu tôi tăng lên đáng kể, giúp tăng thu nhập cho gia đình và cải thiện đời sống."
Khánh Hòa cũng là một trong những tỉnh có nhiều tàu cá đầu tư vào trang thiết bị hiện đại. Ông Nguyễn Văn Bảy, một chủ tàu tại Nha Trang, đã đầu tư hệ thống máy dò cá và máy lọc nước biển thành nước ngọt. Ông chia sẻ: "Nhờ có hệ thống máy dò cá hiện đại, tàu của tôi có thể xác định chính xác vị trí đàn cá, giúp tăng hiệu quả khai thác và giảm chi phí nhiên liệu."
Tại Bình Định, nhiều ngư dân cũng đã mạnh dạn đầu tư vào công nghệ cao để nâng cao hiệu quả khai thác. Ông Trần Văn Quý, một ngư dân tại Quy Nhơn, đã đầu tư vào hệ thống đèn LED dẫn dụ cá và hầm bảo quản hiện đại. Ông cho biết: "Trước đây, mỗi chuyến biển tôi chỉ thu về khoảng 200 triệu đồng, nhưng từ khi đầu tư vào trang thiết bị hiện đại, thu nhập đã tăng lên gấp đôi."
Đầu tư vào trang thiết bị hiện đại cho tàu cá đã giúp ngư dân Bà Rịa - Vũng Tàu thu lợi nhuận tăng gấp 2-3 lần. Việc áp dụng công nghệ cao không chỉ nâng cao hiệu quả khai thác mà còn đóng góp quan trọng vào việc phát triển bền vững ngành khai thác hải sản, bảo vệ nguồn lợi hải sản quý giá của địa phương.
Hải Đăng